Page 377 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

Nizâmeddîn Yahyâ'yı Tebrîz'e celb ederek i'dâm ediyor, Torumtayzâde Nâsıreddîn
Muhammed Bey müstevfi'l-memâlik, ya'nî Anadolu defterdârı ve Alâ'eddîn Savcı Bey dahi
nâib-i saltanat oluyordu.
701 şa'bânında muvakki'-i dîvân-ı sultânî Pervâne Beyzâde Alâ'eddîn Alî Bey pervâne-i
sultânî ve şu'arâdan Zeyneddîn Abdurrahîm es-Simrî dahi muvakki'-i dîvân-ı âlî oldukdan
sonra Hânkâh-ı Mes'ûdî şeyhi Şemseddîn Ahmed Baba azl edilerek meşâhîr-i ulemâdan
eş-Şeyh Mecdeddîn Îsâ es-Salgarî Mes'ûdiyye şeyhi ve müderrisi olmuşdur.
Anadolu hükümdârı olan Sultân Gıyâseddîn Mes'ûd Hân eski mevki'ini bulduysa da
nüfûz-ı hükûmet tamâmiyle sâhib-i a'zam Şemseddîn Ahmed el-Lâkûşî ile nâib-i saltanat
Alâ'eddîn Savcı Beyler'e münhasır olduğu hâlde bunların nâzım-ı umûru dahi memleket-i
Selçûkiyye nâzırı olan İşboğa Noyin olduğu münâsebetle sultân-ı müşârün-ileyhin hükûmeti
Tatar nüfûzuyla kâ'im bulunuyordu. Binâ'en-aleyh adı sultân olan Mes'ûd Hân mahkûm bir
hâlde yaşıyordu.
Sultân Mahmûd Gazân Hân, hükûmet-i Mısriyye ile tasmîm eylediği harbi yapmak için
702 senesi rebî'ulâhirinde Tebrîz'den hareket ediyor, [455] ser-askeri Kutlug Şâh idâresinde
ictimâ' eden Tatar ümerâsından Sutay Aktâcî, "Emîr Çoban" demekle meşhûr olan Sildüz bin
Tudavuk, Kutlug Şâh oğlu Sebuşi, İlikan ve Taytuk Noyinler ile Anadolu bilâdında mukîm
olan nâzır İşbuka (İşboğa) birâderi Ulay, Alıcak Noyin oğlu Kurumsi, Acay oğlu Tagril
Noyinler bulunuyordu.
Bunlardan mâ-adâ Anadolu ümerâsından Tatar nüfûzu altında bulunan beyler Gazân
Hân'ın bu seferinde isbât-ı vücûd etmişler ise de Türkmen beylerinin kısm-ı a'zamı gitmiyorlar
idi. Sultân Mes'ûd vezîr-i a'zamı Şemseddîn Ahmed el-Lâkûşî ile nâib-i saltanatı olan Alâ'eddîn
Savcı Beyler gibi ümerâ Tatar ordusuyla beraber Mısır'a müteveccihen gitmişlerdir.
Hulâsa Sultân Mahmûd Gazân Hân ile Mısır'a giden Tatar ordusu Hama'ya kadar bilâd-ı
Halebiyye ve Şâmiyye'yi gâret ve 702 senesi ramazânının ikinci günü Hama civârında harbe
mübâşeret etdiler. İşte bu son muhârebe Gazân Hân'ı son derece müte'essir edecek hezîmetle
hitâm bulduğundan Tatar firârîleri Anadolu diyârını talân etmeğe koyulmuşlar idi. Bunların
gâretinden memleketi kurtarmak için Türkmen beyleri harekete başladılar.
İşte bu fırsatdan bi'l-istifâde Karaman Beyzâde Bedreddîn Mahmûd Bey Konya'da
yirmi sene kadar emâret edib halkın mazhar-ı teveccühü olan Babazâde Mücîreddîn Emîr
Şâh'ın vefâtıyla bu teveccüh-i umûmî emîr-i müşârün-ileyhin amcası Babazâde Muhliseddîn
Mûsâ (Muhlis Paşa)'ya [456] intikâl etdiğini takdîr ederek bu Muhlis Paşa'yı dâ'ire-i ittihâdına
alıyor, bunun nüfûzundan bi'l-istifâde derhâl Muhlis Paşa nâmına hareket ederek Tatar
firârîlerini tenkîle koyuluyordu.
Sultân Mahmûd Gazân Hân'ın münhezimen Tebrîz'e avdetinden sonra takrîben 702
zilhiccesinde Konya'yı zabt ve istîlâ ederek Türkmenler'in lehine isyân eden Sülimiş Bay'ın
kâtib-i dîvânı ve müdîr-i umûru olmakla iştihâr eden Babazâde Muhlis Paşa'yı taht-ı Selçûk'a
iclâs ediyor ve Selçûkîler'e teşbîhen emîr-i müşârün-ileyhe Muhliseddîn Mûsâ Hân unvânı
veriliyordu. 427
Sultân Gazân Hân'ın bu mağlûbiyeti Türkmen beylerinin istiklâl harekâtını intâc
etmekle her biri bir tarafda i'lân-ı istiklâl ediyor, Sultân Mes'ûd'un dâ'ire-i hükûmeti eyâlet-i
Rûmiyye'ye münhasır kaldığı hâlde kendisi de Türk Ahmed Bey ve Savcı Bey demekle meşhûr
olan Şemseddîn Ahmed Lâkûşî ve Alâ'eddîn Savcı Beyler'in tahakkümleri altında mahsûr
kaldığına son derece müte'essir olarak mübtelâ-yı felc oluyordu.
Sultân Mahmûd Gazân Hân, Konya ahvâlinden haberdâr oldukda Sutay Aktacî Noyin'i
Konya hükümdârı Muhliseddîn Mûsâ Hân [457] aleyhine irsâl edib 703 evâsıtında Muhlis
Paşalılar, Karamânîler mağlûb olmakla Emîr Muhliseddîn er-Rûmî ve yeğenleri ya'nî birâderi

427 Muhlis Paşa'nın Alâ'eddîn Alî, Gıyâseddîn Mahmûd, Zahîreddîn Oğuz nâmında üç mahdûmu olup birincisi
Âşık Paşa, ikincisi Gıyâs Çelebi ve üçüncüsü Hân oğlu Oğuz Şâh demekle meşhûr ve kayden mazbût olduğuna
nazaran Oğuz Şâh Bey'in pederinin hânlığı zamânında tevellüd eylediği anlaşılır.
675
376