Page 384 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

ederek Timurtaşlılar'ı Sivas'a kadar ta'kîb etmekle ulemâ ve ümerâ bunların aralarını te'lîf ve
İşboğa Noyin dahi Emîr Çoban'a inkıyâd eylediğini iş'âr etmiş idi.
718 saferinde Amasya eyâleti İşboğa Noyin uhdesinde ibkâ ve takrîr edilmiş, Timurtaş
Bey dahi münhasıran Rûm eyâletine vâlî olmuşdur. Bu esnâda Amasya kâdı'l-kudâtı Nasreddîn
Muhammed bin el-Garmînî [475] vefât etmekle yerine kadı-i sâbık Şemseddîn Muhammed bin
el-Hallâtî Amasya kâdı'l-kudâtı olmuşdur.
Târîh-i Aynî'de mezkûr olduğu üzere bu sene Anadolu halkını kaht u galâ son derece
tazyîk eylediğinden ölmüş insân, hayvân, kilâb etleri ekl edilmiş, bunlar dahi kesb-i galâ
etmekle erbâb-ı fakr u zarûret def'-i cû' için evlâdını satıp para tedârik ederek lâşe eti almağa
mecbûr olmuş, hükûmet gabn-ı fâhişe meydân vermemek için oğlana on dirhem, kıza sekiz
dirhem fî'ât vaz' etmişdir.
719'da Sivas vâlîsi Emîr Timurtaş, Tutaş oğullarından emîr-i meşhûr Şemseddîn Timur
Candâr Bey'i Kastamonu emîri Gıyâseddîn Mahmûd Bey'in üzerine taslît ederek onu ref' edib
Timur Bey'i vâlî nasb etdiği gibi hükûmet-i İlhâniyye aleyhinde isyân eden Diyârbekir vâlîsi
Yaranc Bahâdır'ı dahi tenkîl ederek kendisine dehâlet eden Aktacî Sutay Noyin'i Diyârbekir
eyâletine nasb etdirip Anadolu'da nüfûzunu tahkîm ve ekser-i ümerâyı kendisine celb etmişdir.
Timurtaş Bey, kaht u galâya ma'rûz olan halka ibzâl-i nukûd ederek tehvîn-i
zarûretlerine çalışıyor, herkesin gönlünü teshîr ediyor, ibtidâ kendisini mütereddidâne kabûl
eden efkâr-ı umûmiyyeyi tamâmiyle kazanıyordu. Ikdu'l-Cümân'ın zabtı üzere Amasya vâlîsi
İşboğa Noyin 720 saferinin evâ'ilinde vefât etmekle Amasya eyâleti dahi [476] Emîr
Timurtaş'ın nüfûzu altına girmiş, müntesiblerinden Gümüşlüzâde Mahmûd Bey'i Amasya
vâlîliğine nasb etdirmişdir.

Tâceddîn Mahmûd Bey
Amasya ümerâsından Gümüşlüzâde Sirâceddîn İsmâ'il Bey'in mahdûmu olup 720
saferinde Amasya vâlîsi olmuşdur. Emîr-i müşârün-ileyhin vekîl-i umûru, kethüdâ-yı emâreti
Musliheddîn Kutlu Bey idi. Fakat İşboğa'nın vefâtını müte'âkib emvâl ve emlâki Emîr Timurtaş
tarafından müsâdere ve evlâd ü ıyâli tazyîk edilmekle oğullarından meşhûr Togatimur ihtifâ ve
ıyâli Mısır'a firâr etdi. Dâmâdlarından Timurbay emîr-i müşârün-ileyhin meclûbu olup
Ugurbay maktûl olmuşdur.
721'de eyâlet-i Rûmiyye'de meskûn Tatar ümerâsı bildikleri gibi mezâlim icrâsına fırsat
bulamadıkları cihetle Emîr Timurtaş Bey'den yüz çevirip isyân ve kasabât ve kurâyı yağmâ ve
talân etmelerine mebnî Timurtaş Bey, Tatarlar'ı eyâlet-i Rûmiyye'den tard ve ihrâc ve yurdlarını
hâk ile yeksân edib 721 zilhiccesinde hükûmet-i İlhâniyye aleyhinde isyân ve eyâlet-i
Rûmiyye'de nâmına hutbe okudup sikke darb ederek istiklâlini i'lân eyledi.
Eyâlet-i Rûmiyye'de mezâlim-i Tatar'dan cânları yanmış olan beyler ile [477] efrâd-ı
nâs, Timurtaş Bey'in istiklâlini tervîc ve tahsîn ediyorlar, muvaffak olmasına bile çalışıyorlar
idi. Fakat Timurtaş Bey'in tard eylediği Tatar ümerâsı Sultân Ebû Sa'îd Bahâdır Hân'a emîr-i
müşârün-ileyhin isyânını i'lâm ederek acı acı şikâyet etmekde idiler.
Binâ'en-aleyh emîrü'l-ümerâ Çoban Noyin bir kuvve-i kâfiye alıp oğlunu terbiye için
derhâl hareket ve 722 saferinde Erzincân'a muvâsalat eyledikde birkaç nâsih gönderip Emîr
Timurtaş'ı itâ'ata da'vet ve oğlu Timurtaş Bey dahi Tatar ümerâsının yapdıkları mezâlimi ta'dâd
etmekle onlardan şikâyet ediyor, bunların eyâlet-i Rûmiyye'den ihrâcını teklîf eyliyordu.
Timurtaş Bey, teklîfâtının kabûl edilmediğini gördükde kuvve-i mevcûdesiyle
pederinin ordusunu ansızın basıp yağmâ ve ba'zı ümerâ-yı Tatar'ı katl etmiş, baba ile oğul
arasında bi'z-zarûre harb açılmakla Emîr Çoban oğluna galebe edib Sivas'a girmiş, oğlunu
istiklâle teşvîk edenleri aramağa başlamış, ya'nî bu töhmet-i isyânı def' edecek bir çâre
aramışdır.
Emîr Timurtaş, Amasya'dan celb eylediği İşboğa'nın dâmâdı Seyfeddîn Timur Kâmî'yi
emîrü'l-ümerâ ve Sivas a'yânından Kemâleddîn Ahmed bin Râhat et-Tebrîzî'yi vezîr ve

682
383