Page 452 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Timurtaş Paşa, Amasya beylerbeyi Mustafa Bey'le beraber Tokat'ı Kadı Burhân'ın
şerrinden kurtarıp Sivas'a müteveccihen hareket etmişdi. Kadı Burhân, Osmanlı Türkleri'yle
son bir muhârebeye girdi. En ziyâde güvendiği Tatar ve Moğol eşirrâsı târumâr olduğundan
bi'z-zarûre kaçıp Sivas'a tahassün etdi.
Bu muhârebede en ziyâde yararlık gösteren Tokat beyi Kutlu Paşa [155] idi. Çünkü
Kadı Burhân'ın tecâvüzâtından en ziyâde cânı yanan bu idi. Timurtaş Paşa, Kadı Burhân'ın
ilticâ ve niyâzına dayanamadı. Dönüp Amasya'ya geldi. Buradan Çankırı üzerine gitdi. Orayı
da alıp karar-gâhına döndü.
Bu esnâda Amasya'da Ahi İbrâhim Basrî hulefâsından Şeyh Şihâbeddîn Şâdî Çelebi
mu'tekad-ı enâm olmuş, müftü Hüsâmeddîn Hasan el-Hôyî vefât edib yerine kibâr-ı
muhakkikînden Gümüşlüzâde Şücâ'eddîn İlyâs Çelebi müftü olarak iştihâr etmişdi.
Kezâlik Hacı Şâdgeldi Paşa dâmâdı ve Ahmed Paşa vezîri olan Fahreddîn Osmân Paşa
799 senesinde vefât etdi. Mahdûmları Hacı Alî, Kaya Beyler'di. Dâmâdı Sunkurzâde Melik
İsmâ'il Bey olup "Gâzi Bey" demekle meşhûr idi.
Kadı Burhân 799 senesinde İlik Osmân Bey'le muhârebâta başlayıp her ikisi bîtâb olana
kadar harbe devâm etdi. Nihâyet Kadı Burhân 800 senesi şa'bânında maktûlen vefât etdikde 540
Tokat beylerbeyi Kutlu Paşa tarafından Sivas işgâl edilerek Kadı Burhân'ın hayât ve emâretine
hitâm verdi. [156]
Kadı Burhân, ayş u işretde, zevk ve sefâhetde Eretna Oğulları'nı geçmekle beraber
cebbâr, fa''âl adamdı. Osmân ve Kutlu Oğulları gibi şedîdü'ş-şekîme iki hasm-ı kavîye tesâdüf
etmeseydi Anadolu'da mühim bir saltanat kurabilecek iktidârı hâ'izdi. Sîmâ-yı emâreti
Cengîzâne, bütün harekâtı iblîsâne idi. Bunun için kurduğu binâ kendisiyle beraber yıkılıp gitdi.
Sivas emâreti ilk def'a Osmanlılar tarafından emîr-i müşârün-ileyh Kutlu Paşa'ya ve
Tokat emâreti de Torumtayzâde Kaya Paşa'ya verildi. Amasya'da "Büyük Çeribaşı" demekle
meşhûr olan Emîneddîn Mehmed Bey Amasya muhâfızı bulunuyordu.
Ancak Mâverâ'ü'n-Nehr'i, Horasân'ı, Îrân'ı, Irâk'ı, Şirvân'ı, Dağıstân'ı zabt ederek
Cengîzâne bir hareketle Anadolu'ya doğru gelen Aksak Timur Hân'ın gerek muhâberâtından ve
gerek ef'âl ve harekâtından garbın en şedîdü'ş-şekîme bir Türk hâkânı olan Sultân Bâyezîd ile
harb edeceği anlaşılıyordu.
Aksak Timur'un birinci siyâseti, eski beyleri himâye ederek zabt-ı memâlik etmekdi.
Gerçi Kutlu Şâh sülâlesinin Sultân Bâyezîd'e ve Türklüğe sadâkatleri müsellemdi. Fakat Aksak
Timur'un siyâseti, bunları istiklâl dâ'iyesine sevk edebilirdi.
Bundan dolayı o zamân memâlik-i Osmâniye'nin şarkan serhaddi sayılan Sivas'da Kutlu
Paşa'nın, Amasya’da ammizâdesi olan Mustafa Bey'in vücûdu mahzûrdan sâlim görülemedi.
Buraların idâresini birer [157] şehzâdeye tevdî' etmek siyâseten elzem görüldü.
Binâ'en-aleyh 801 senesi şevvâlinde Amasya vâlîliğine şehzâde Çelebi Sultân Mehmed,
Sivas vâlîliğine de şehzâde Sultân Mustafa ta'yîn ve irsâl edildi. Sivas'dan Kutlu Paşa,
Amasya'dan Mustafa Bey bütün â'ile ve evlâdlarıyla beraber kaldırılıp Kutlu Paşa Bursada,
Mustafa Bey Edirne'de ikâme edildi.

Çelebi Sultân Mehmed Hân
Yıldırım Sultân Bâyezîd Hân'ın şehzâdesidir. 801 senesi şevvâlinde Amasya vâlîsi olup
zilka'de ayında Amasya'ya büyük bir ihtişâm ve saltanatla geldi. Ma'iyyetinde bir sekbânbaşı,
mikdâr-ı kâfî yeniçeri askeri vardı. Konya beylerbeyi Alî Paşa Amasya muhâfızı ve şehzâde
lalası olup yerine Hasan Bey Konya beylerbeyi oldu.

540 Türkiye târîhinde Kadı Burhân'ın vefâtı ba'zen 794 ve ba'zen 798 senesinde vâki' olduğu mestûr ise de Bezm
ü Rezm'in hitâmı olan 800 senesi recebine kadar ber-hayât olduğu muhakkakdır. İbni Hacer Kitâbu'l-İnbâ'sında
Kadı Burhân'ın vefâtını 800 senesi şevvâlinden az evvel olduğunu kayd ediyor. Hattâ 801 senesinde maktûl
olduğu da yazılıyor.
749
451