Page 454 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Yine bu sene Divriği, Derende, Malatya tarafları da Osmanlı Türkleri'nin idâresi altına
girip Sivas vilâyetinin dâ'iresi Erzincân'a kadar uzanmış, burada teferrüd ederek halkı soyan
derebeylerinin nüfûzuna hitâm verilmişdi.
Fakat Aksak Timur'un önünden kaçan Irâk hükümdârı Sultân Ahmed Celâyirî ile
Âzerbaycân hükümdârı Karakoyunlu Kara Yûsuf Sultân, Yıldırım Bâyezîd'e ilticâ etmişlerdi.
Timur Hân, bunları Sultân Bâyezîd'den dürüştâne sözlerle taleb ediyordu.
Aralıkda cereyân eden muhâberât-ı siyâsiyye, âteşîn sözlerle harbin zamân-ı hulûlünü
takrîb etmekde idi. 803 senesinde Aksak Timur'un Erzurum'a kadar geldiği şâyi' oldukda her
tarafda sefer tedârikâtı başlamış, halk üzerine müdhiş bir kâbûs gibi çöken korku herkesi
sarsıyordu. [161] Çünkü Timur'un uğradığı her yer harâbe-zâra dönüyordu.
Halkın bu kadar korkusu boş değildi. Aksak Timur, 803 senesi evâhirinde Sivas şehrine
ansızın bir baskın yapdı. Kaçabilenler kurtuldu. Kaçamayanlar tekmîl kılıçdan geçdi. Beşikde
yatan çocuklar bile kesildi. Sivas'ın altı üstüne geldi. Sivas'dan kaçıp gelenlerle Amasya
mahşere döndü.
Aksak Timur, askerini iki koldan Ankara'ya sevk edib bir kolu Kemâh, Erzincân,
Niksâr, Canik, Çankırı üzerinden Ankara'ya yürütdü. Diğer kolu da Erzincân, Sivas, Tokat,
Kayseriyye üzerinden Ankara'ya sürdü. Bu iki kol da uğradığı yerleri vîrân ediyorlardı.
Şu hâlde Amasya vilâyeti Aksak Timur'un askeriyle her tarafdan çevrilmiş bir hâlde
kaldı. Amasya şehzâde Çelebi Sultân'ın karargâhı, İç Anadolu'nun merkezi olduğu cihetle
Moğol askerinden kaçanlar Amasya vilâyetine cân atıyorlardı.
Amasya vâlîsi Çelebi Sultân Mehmed, topladığı askerin başına geçip bütün ma'iyyetiyle
804 senesi zilka'desinde Amasya'dan çıkıp Ankara'ya doğru hareket etdi. İkinci lalası Yâkût
Paşa'yı Amasya muhâfızı olarak bırakdı. Yâkût Paşa, vâlî kâ'im-makâmı oldu.
Yıldırım Hân, bütün kuvvetini toplayıp Ankara civârında Çubuk Ova'da karargâhını
kurdu. Timur, Yıldırım'a karşı durdu. Türk ile Tatar arasında muhârebe 804 senesi zilhiccesinin
on dokuzuncu [162] cum'a günü başladı. Timur Yıldırım'ı vurdu. Türkler dağıldı. Yıldırım Hân
esîr oldu.
Cengiz ile Timur, Türklük için birer müdhiş âfet olmuşdu. Timur, Cengiz'in
Mâverâ'ü'n-Nehr'e ve şark Türkleri'ne yapdığı vahşetleri ayniyle Anadolu'ya ve garb
Türkleri'ne icrâ etdi. Sivas, Kayseriyye ve Bursa birer vahşetgâh oldu. Moğol vahşeti olanca
kuvvetiyle kendini gösterdi.
Amasya a'yânından Divriklizâde Şeyh Yârî Çelebi Bursa'dan, Kutlu Paşa ile Kaya Paşa
Ankara harbinden Amasya'ya geldi. "Yârî-i Şîrâzî" demekle meşhûr olan şeyhu'l-muhakkikîn
Yâr Alî Çelebi, Bursa'da şeyhu'l-islâm mevki'inde bulunuyordu.
Osmanlı şehzâdelerinden her biri bir tarafa gitdiği esnâda Amasya vâlîsi şehzâde Çelebi
Sultân Mehmed de Bolu'ya gidip orada ahvâlin inkişâfını bekliyor, Timur'un kahrından kaçıp
kendisini gizliyordu. Amasya vilâyeti Yâkût Paşa'nın idâresinde kalmışdı.
Amasya a'yânı Yâkût Paşa'yı kendilerine emîr nasb ederek netîce-i ahvâle intizâr
etmişlerdi. Binâ'en-aleyh Yâkût Paşa, Amasya vâlîsi ve emîr-i kebîri olarak idâre-i umûr-ı
hükûmet etmekde idi.

Yâkût Paşa
Esbak Amasya emîri Hacı Kutlu Şâhzâde Süleyman Şâh'ın mahdûmu ve sâbık Sivas
beylerbeyi Kutlu Paşa'nın birâderidir. Amasya [163] vilâyeti Osmanlı idâresine geçdiği yıldan
beri Osmanlı sarâyına alınmış, Osmanlı terbiyesi görmüş bir Amasyalı'dır. 805 senesi
muharreminde Amasya emîr-i kebîri olmuşdur.
Fakat Aksak Timur Hân, bütün Osmanlı ilini eski beylerine ve kendi ordusuna iltihâk
eden derebeylere i'âde ve taksîm eylediği esnâda Amasya emâretini Kara Devletşâh'a bahş
etmişdi.

751
453