Page 618 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 6-8. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

rebîülâhirinin on sekizinci günü dayısı İmâm-ı Sultânî Alî Efendi Edirne’de vefât eylediğinden
Edirne’ye celb edilip def’aten İstanbul pâyesiyle İmâm-ı Sultânî oldu.
1106 senesi cumâdelâhiresinin yirmi ikinci pazar günü tahta cülûs eden Sultân Mustafa
Han-ı Sânî müşârün-ileyhi imâmetten afv edib müte’âkiben Bosna mollası oldu. 1109’da avdet
edib Mekke-i Mükerreme mollası ve 1112’de Anadolu kazaskerliği pâyesiyle tebcîl edilip
1113’de Mısır mollası oldu.
1114’de avdet edib 1115 senesi rebîülâhirinin [462] üçüncü günü tahta cülûs eden Üçüncü
Sultân Ahmed Han’a hem-şehrîsi es-Seyyid Mustafa Efendi’nin yerine Rûmeli kazaskerliği
pâyesiyle sânîyen İmâm-ı Sultânî oldu.
1116 senesi recebinin on üçüncü günü İstanbul kâdısı oldu. Ancak ramazânın birinci günü
kazâ ve imâmetten azl edilip beşon gün sonra kendisini İmâm-ı Sultânî nasb etdiren
Şeyhülislâm Lâdikli Mehmed Efendi de azl edilerek Bursa’ya gönderildi.
1118 senesi rebîülevvelinde tekrâr imâmet-i Sultâniyyeyi ihrâza teşebbüsâtı
hissedildiğinden Limni’ye i’zâm edildi. 1119’da şedîd ihtiyâc içinde olduğu mesmû’-ı pâdişâhî
olduğundan afv edilip Kıbrıs mollası olarak oraya gönderildi. 1121’de ma’zûlen İstanbul’a
avdetle vazîfe-i emsâl ile tekâ’üd edildi.
Onyedi yıl münzevî bir hâlde imrâr-ı hayât ederek 1138’de re’îsü’l-ulemâ olup tekâ’üd
vazîfesi artırıldı. Gâyet muhterem bir hâlde dem-güzâr olup 1145 senesi receb-i şerîfinin on
beşinde dâr-ı bekâya irtihâl etdi. Üsküdâr’da [463] medfûndur.
Âlim, afîf, musallî, vücûh-ı kırâ’ate âşinâ, şeyhü’l-kurrâ’, re’îsü’l-ulemâ’ bir zât-ı sütûde-
simât idi. Gâyet sahî olduğundan borçtan hâlî olamadı. Mahdûmlarından Mehmed Azîz Efendi
Üsküdar mollası olup 1147 senesi evâ’ilinde vefat etdi. Diğer mahdûmu Osmân Efendi de
Selânik mollası olup 1162’de vefât etdi.

Hasan Efendi-Sarızâde el-Hâc
Amasyalıdır. Sipâhîlerden Sarı Alî Beyzâde Abdullah Ağa’nın mahdûmudur. Erbâb-ı
ticâretten olup Amasya’da hayli servet edindi. Ba’dehû İstanbul’a gidip ticâretini tevsî’ ederek
Amasyalı Bekir Beyzâde Osmân Bey’in mîrlivâlığında Mısır tüccârından oldu.
1143’de Mısır darb-hânesi emîni olup 1145’de ümerânın yek-diğeri aleyhine kıyâmında
İstanbul’a geldi. Emlâkini ba’zı hayrâta vakf edib 1146’da vefât etdi. Mahdûmu Bâbü’s-sa’âde
ağası Ahmed Ağa’dır. Hasan Efendi bilâ-veled vefât edib Ahmed Ağa birâderi olduğu da
zannolunur. [464]

Hasan Efendi -Yûsufzâde el-Hâc
Amasyalıdır. Amasya ulemâsından Îrânlı Yûsuf Efendi’nin mahdûmudur. Fethiye
Mahallesi’nde 1061’de doğdu. Amasya müftüsü Allâme Hızır Efendi’den ve Mehmed Paşa
müderrisi Çilizâde Ömer Efendi’den mukaddimât-ı ulûmu görüp 1081’de Erzurum’a gitdi.
Orada Hâtuniyye medresesinde ikâmet ve medrese-i mezbûre müderrisi Şirvânî
Abdünnebî 259 Efendi’nin halka-i tedrîsine muvâzabet ve ikmâl-i tahsîle himmet edib 1088’de
mücâz olarak avdet etdi. Amasya’da yıllarca tedrîs-i ulûm ederek iştihâr edib 1112’de
Dersa’âdet’e gitdi.
1113’de Mekke-i Mükerreme’de kâ’in Süleymaniye medresesi müderrisi 260 olarak
Hicâz’a gidip Harem-i şerîfte yedi yıl kadar tedrîse mülâzemet ü mücâveret etdi. Esnâ-yı
va’zında ba’zı makâlâtından müte’essir olan emîr-i Mekke Şerîf Abdulkerîm Efendi’nin
inhâsıyla azl edilip 1120’de Amasya’ya geldi.
Yine tedrîs-i ulûma devâm edib Fethiye câmii kürsî şeyhi ve Enderûn câmi-i şerîfi ders-i
âmı oldu. 1134’de Behisni müftüsü [465] el-Hâc Hasan Efendi’nin yerine Halfet Gâzi

259 Ba’zı icâzet-nâmelerde Abdullah yazılıdır. Ekserinde Abdunnebî eş-Şirvânî diye mukayeddir.
260 Şeyhü’l-İslâm Erzurumî es-Seyyid Feyzullâh Efendi’nin lutfunu görmüştü.

612
617