Page 221 - 6-8

Amasya Tarihi Cilt: 10
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

1222’de müşârün-ileyhin şehâdetinde ihtifâ edib Sultân Mahmûd-ı Sânî’nin cülûsundan
sonra dergâh-ı âlî kapıcıbaşılarından olup hidemât-ı mühimme ile memâlik ü eyâlâta gitdi.
Ba’dehû Gümüşhâne ma’deni emîni ve buradan Erzurum gümrük emîni oldu.
1245’de Rusların Kars’ı işgâl ve oradaki muhâfızları esîr etdiği esnâda vezâretle Erzurum
vâlîsi ve muhâfızı oldu. Ruslar’a karşı koyabilecek ma’iyyetinde kuvve-i kâfiye olmadığı hâlde
Erzurum’u müdâfa’a etdi. Âkıbet şehîd oldu. Eshâm defterlerinde es-Seyyid Rızâ’î Osmân Ağa
ve şöhreti es-Seyyid Osmân Ağa olduğundan es-Seyyid Osmân Paşa dendi. [98]

Rızâ Ali Efendi-Tatar Ağasızâde es-Seyyid
Amasyalıdır. Esbak Amasya mütesellimi “Tatar Ağası” demekle meşhûr Hacı Kâsımzâde
es-Seyyid Ömer Ağa’nın evlâdından ve Amasya eşrâfından es-Seyyid el-Hâc Mehmed Ağa’nın
mahdûmudur. Evâ’il-i hâlinde İstanbul’a gidip Bâb-ı âlî aklâmından birine girdi.
Orada tahsîl ü terbiyye görüp hâcegân-ı dîvân-ı hümâyûndan olarak sipâhîler kâtibi,
ba’dehû kalyonlar kâtibi oldu. Bir müddet ba’zı vüzerâya dîvân kâtibi olarak devr-i bilâd edib
1235’de vefât etdi. Mahdûmu Hasan Hâmid Bey’dir.

Rızâ Ali Efendi-Kılâvuzzâde
Hâcıköylüdür. Oranın eşrâfndan el-Hâc Sâlih Efendi’nin mahdûmudur. Gümüş ve
Amasya’da tahsîl-i ulûm etdikten sonra niyâbete sülûk edib otuz yıl kadar niyâbetle bilâd ü
kasabâtı devr etdi. Nihâyet 1324 senesi zilka’desinde Hâcıköyü kazâsı nâibi olup müddet-i
örfiyyesini ikmâl etdikten sonra 1327 senesi [99] evâ’ilinde vefât etdi. Kudemâ-yı nüvvâbdan
müsin, âlim, müstakîm idi.

Rızâ Ali Bey-Hacı Yûsuf Ağazâde
Amasyalıdır. Tercemesi yukarıda yazılan es-Seyyid el-Hâc Mehmed Râşid Efendi bin es-
Seyyid el-Hâc Ali Ağa’nın mahdûmudur. 1283’de Amasya’nın Sığır Pazarı’nda doğdu.
Rüşdiyye mektebinde ikmâl-i tahsîl edib adliyye kalemine girdi.
Orada zabıt kâtibi olup kavânîn-i adliyyeye kesb-i vukûf eylediğinden vukûf u kitâbetle
iştihâr edib 1316’da beş yüz kuruş ma’âş ile Anadolu müfetdişliği kâtibi oldu. Müfetdiş Şâkir
Paşa’nın ma’iyyetinde iki yıl kadar îfâ-yı vazîfe etdi.
1318’de müşârün-ileyhin irtihâline binâ’en ma’âşı ibkâ edilip 1319’da meclis-i idâre
a’zâsı ve 1323’de amcası erkân-ı livâdan es-Seyyid Ahmed Rızâ Bey’e dâmâd ve 1327 senesi
evâhirinde mahkeme a’zâsı oldu. Kâtib, kavânîn-i adliyyeye vâkıf, sâkin, müdîr olup müskirâta
inhimâkı fazla idi. [100]

Rızâ Ali Efendi-Müftüzâde
Hacıköylüdür. Oranın müftüsü olup tercemesi geçen Hâfız Mustafa Tevfîk Efendi bin
Müftü el-Hâc İsmâ’îl Hakkı Efendi’nin mahdûmudur. 1288’de doğdu. Tahsîl-i ibtidâ’îsini
Hâcıköyünde gördükten sonra Amasya’ya gelip Sultân Bâyezîd Medresesinde ikâmet ve ders-
i âm Arhavili Muharrem Efendi’nin halka-i tedrîsine mülâzemet etdi.
Kibâr-ı fuzalâdan Mecdîzâde Hâfız Abdurrahmân Kâmil ve Köprülü Hacı Hâfız Mustafa
Tevfîk Efendilerden de pek çok isti’fâde etdi. 1319’da Muharrem Efendi’den mücâz olup
Hâcıköyüne avdetle ders-i âm ve 1330 senesi recebinde pederinin irtihâline binâ’en Hâcıköyü
müftüsü oldu. Az evvel de Sivas vilâyeti meclis-i umûmîsi a’zâsı olmuşdu.
1336’da teşekkül eden istiklâl hükûmeti tarafından açılan intihâbâtta Amasya meb’ûsu
olarak Ankara’ya gitdi. 1339’da Meclis-i Meb’ûsân’ın feshini müte’âkib 1340’da sânîyen
Amasya meb’ûsu ta’yîn edilerek eski mevki’ni muhâfaza etdi ve bey unvânını aldı. [101]
Kisve-i ilmiyyesini çıkartıp Cumhûriyet i’lânı, hilâfet-i Osmâniyye ve İslâmiyyenin
ilgâsı, Osmanlı hânedânının hudûd-ı millî hâricine tard u ihrâcı, bütün millete şapka iksâsı,

214
220